Voor het boek Eerste Hulp bij KlimaatVerandering werd Bianca van Walbeek geïnterviewd over haar bevlogenheid en de switch van haar carrière in de bankenwereld naar bestuurslid en kwartiermaker voor KlimaatGesprekken. Lees hieronder het interview!
‘Ik doe wat ik kan en daar word ik blij van’
Bianca van Walbeek
Geboren in Haarlem, 1971
Beroep Groepscoach bij KlimaatGesprekken en projectmanager in duurzaamheid
Klimaattiepje Sheila
Guilty pleasure Af en toe die hamburger niet kunnen laten staan
Als marketingmanager bij de Rabobank had ik een leaseauto, ik vloog en at vlees. Nu werk ik als Bestuurslid en senior groepscoach bij KlimaatGesprekken. Ik organiseer en begeleid workshops die klimaatvriendelijke keuzes makkelijker maken op een leuke manier. Daarnaast ben ik projectmanager in duurzaamheid.’
Wat doe je bij KlimaatGesprekken?
‘Ik ben bestuurslid, kwartiermaker en geef workshops aan mensen en organisaties die voelen dat er iets moet veranderen, maar niet weten hoe. We verbinden hen aan elkaar en leren hen hoe je zonder oordeel niet-duurzaam gedrag kunt bespreken. Dialoog is nodig om de klimaattransitie te versnellen, maar ook voor jezelf, om hoofd, hart en handelen aan elkaar te verbinden. Machteloos toekijken deprimeert.’
Maar je begon je loopbaan bij de Rabobank. Hoe kwam je daar terecht? ‘Ik heb commerciële economie gestudeerd en een studie beleid, communicatie en organisatie gedaan. Ik was net moeder en kostwinnaar geworden, net naar Haarlem verhuisd. Ik had heel wat ballen hoog te houden, dus ik wilde mensen in mijn nieuwe omgeving leren kennen. ‘Ik had niets met de financiële wereld, ik zou daar alleen tijdelijk aan de slag gaan. Maar al gauw kon ik vanuit de Rabobank mogelijk maken dat dak- en thuislozen jassen kregen. Iedere dag kon ik mijn zoontje op tijd ophalen. Geweldig. Niets ten nadele van de Rabobank. Ik had er fijne collega’s die zich inzetten voor een coöperatieve samenleving, en dat juist in lokale sfeer. ‘Na bijna tien jaar werd het evengoed tijd om iets anders te gaan doen. Ik werd net 40 en was niet van plan mijn hele leven bij de bank te werken. Toen heb ik bij een reorganisatie mijn eigen functie overbodig gemaakt om zelf maatschappelijk verantwoord te gaan ondernemen.’
In die tijd was je dus al maatschappelijk bevlogen? ‘Zeker wel. Maar ik had niet de kennis die ik nu heb. Dat kaas eten weinig duurzaam is, dat wist ik domweg niet. Ik heb in die tijd bijna jaarlijks gevlogen, naar Thailand, Ibiza en Griekenland. Had ik toen geweten wat ik nu weet, dan had ik dat niet gedaan. Ik racete altijd vanaf kantoor met de auto naar school.
Hoe kwam je vanaf de bankenwereld bij KlimaatGesprekken? ‘Ik kende de oprichter, Manu Busschots, uit de tijd dat we allebei het management development programma van ORMIT deden. In 2016, toen ik voor mezelf wilde starten, stelde hij voor de KlimaatGesprekken naar Nederland te halen. Hij stuurde me een linkje van de carbon conversations, van Rosemary Randall en Andy Brown die in Groot-Brittannië groepsgesprekken houden over klimaatzaken. ‘Ik vond het eerst maar een vage website. Ik ben wetenschappelijk opgeleid dus ik wilde weten: ‘werkt dit wel echt?’ Toen bleek dat de universiteit van Southampton de effectiviteit van de methode heeft onderzocht, begon mijn interesse te groeien. ‘Op haar beurt is Randall geïnspireerd door klimaatpsychologen zoals Renée Lertzman, die zegt dat we onze klimaatproblemen niet kunnen oplossen zonder onze gevoelens over grote bedreigingen te adresseren. Niet een gebrek aan educatie en bewustzijn verhinderen een effectieve aanpak, maar een collectief gevoel van machteloosheid. ‘Bij een workshop van Manu werd ik echt gegrepen. Samen aan de slag in een huiskamersetting, je kwetsbaar durven opstellen en oplossingsgericht denken. Daar word ik blij van. Het voelde als thuiskomen in de wereld die ik koesterde als ik kind. Ik had Kinderen van Moeder Aarde gelezen, een boek van de gelauwerde kinderboekenschrijfster Thea Beckmann, waarin alles draait om Moeder Aarde – iedereen in die fantasiewereld doet zijn best om zo duurzaam mogelijk te leven, zonder verspilling – er zijn ook geen auto’s of fabrieken. Een mooie wereld.’
Is je leven drastisch veranderd sindsdien? ‘Mijn salaris is fors minder geworden. De eerste twee jaar na de Rabobank ben ik bewust minder gaan werken. Enkele maanden heb ik helemaal geen ander werk aangenomen om meer tijd in KlimaatGesprekken te kunnen stoppen. Ik leefde van mijn spaargeld. Ik ging nog meer consuminderen, leefde zeer zuinig. ‘Maar na een tijdje was de bodem in zicht. Vrijblijvend vrijwilligerswerk is mooi, maar het is duurzamer als KlimaatGesprekken professionals betaalt die betaalde opdrachten binnenhalen. Nu werk ik deels betaald, als groepscoach bij organisaties. Het werk past helemaal bij wie ik ben als mens. Ik leer andere coaches hoe zij KlimaatGesprekken kunnen voeren, terwijl ze iedereen in hun waarde laten. Ik doe mijn werk met veel humor en plezier. Daarnaast werk ik als projectmanager duurzaamheid in diverse organisaties. ‘Ook buiten mijn werk heb ik veranderingen doorgevoerd. Ik koop veel minder. Voordat ik iets aanschaf, vraag ik me drie keer af; Heb ik het echt nodig? Bij verjaardagen geef ik eerder kaartjes voor een toneelvoorstelling dan speelgoed. Als een spijkerbroek stuk is, laat ik ‘m verstellen. Ik scheid mijn afval. Ik zet de kachel zelden aan, of alleen heel laag. Ik vlieg veel minder, ik heb geen auto meer. Dat bevalt me prima, ik heb mijn leaseauto nog geen dag gemist. Ik ben verder bezig mijn huis te isoleren. Ik wijd mijn hele leven aan klimaatverandering.’
Wat voor vliegreizen heb je laten schieten omwille van het klimaat? ‘Ik ben een fervente wandelaar – er is niets heerlijkers dan een flinke wandeling in de natuur. Dat gun je toch iedereen? Ik wilde altijd nog eens wandelen op Madeira (een eiland in de Atlantische oceaan), dat stond op mijn bucketlist. Maar wandelen in Duitsland is ook leuk, en een stuk dichterbij. Dus kozen we dit jaar weer voor Duitsland.’
Hoe reageert je omgeving op die andere keuzes? ‘Mijn moeder vindt het bij mij thuis koud – vreselijk vindt ze dat, en haar man al helemaal. Maar mijn zoon is het gewend. In het begin moest hij eraan wennen dat ik geen auto meer heb, maar hij zet zich ook in voor een groene toekomst. Op de middelbare school noemden ze hem ‘Groene Sammie’, toen hij een tijd lang veel over klimaatkwesties praatte. Maar bij de schoolverkiezingen stemde wel mooi 85 % op GroenLinks. ‘Ik eet geen zuivel en ook nauwelijks kaas. Mijn zoon eet bijna geen kaas, maar mijn stiefzoon wel. Ik wil niet iedere keer zwaaien met ‘weet je wel wat dat voor mij betekent?’ Preken werkt averechts. Ik kan beter kiezen voor vegetarisch koken. Alsnog kan ik het niet over mijn hart verkrijgen om kaas te kopen. Dus dat is een dilemma. Mijn vriend neemt het weleens mee voor zijn zoon. En zelf koop ik als compromis weleens smeerkaas. ‘Mijn eigen zoon is inmiddels 15. Ik geef hem een hippe, afwasbare broodetui mee naar school, dat scheelt plastic. Een mobiele telefoon heb ik niet voor hem gekocht – die heeft hij zelf bij elkaar gespaard. Of ik daar iets van zeg? Natuurlijk niet, dat kan ik niet maken, ik heb zelf ook zo’n ding!’
Wat heeft je ogen geopend? ‘Mijn deelname aan de KlimaatGesprekken. Tot dan toe had ik alleen een latent duurzaam bewustzijn. Ja, ik bracht afgedankte spullen naar de kringloopwinkel en had een hekel aan eten weggooien. Maar verder kwam ik niet. Inmiddels stoot ik veel minder broeikasgassen uit, al kan het altijd nog minder. Ik verander stap voor stap. Dat proces moet je jezelf gunnen. ‘Er is geen knop naar donkergroen. Ik vind het knap als mensen ineens veganistisch worden, maar voor veel mensen is dat niet haalbaar. Vergelijk het met afvallen. Ik geloof ook niet in een crashdieet. Wel in stap voor stap vitaal worden. Ik heb liever een duurzame levensstijl dan dat ik op één moment heel duurzaam bezig ben. Anders wordt verduur – zaming frustrerend en stop je ermee.’
Erger je je aan mensen die wekelijks vliegen of zelfs dagelijks? ‘Ik kies ervoor om mijn energie niet op hen te richten. Die energie heb ik gewoon niet. Ik richt me liever op de grote massa die wel wil, maar niet weet hoe. Zaadjes planten, daar geloof ik in.’ Bianca tekent een klokcurve en legt uit: ‘Aan de ene kant heb je mensen die koste wat kost blijven vliegen en aan de andere kant mensen die hun voetafdruk tot een absoluut minimum terugbrengen. Ik richt me op de middenmoot. Als 50 % van hen ander gedrag gaat laten zien, volgt de rest ook. Dat blijkt uit onderzoek. ‘In de Tegenlicht-aflevering over Klimaat – Gesprekken zagen we Green Evelien die met haar gezin vrijwel volledig zelfvoorzienend leeft. Inspirerend wel, maar zo’n zeer donker – groen voorbeeld kan anderen afschrikken. Die kleine groep fanatiekelingen is niet in staat de rest van de groep mee te nemen.’
Hoe spreek je mensen zonder oordeel aan op hun gedrag? ‘Praat over de klimaatkwesties die je bezig – houden, laat zien met welke vragen je zelf worstelt. Laatst had ik een aannemer over de vloer. Hij heeft een bestelbusje op diesel. Wat ga je doen als die is afgeschreven?”’ vroeg ik. ‘Weet je dat Haarlem vanaf 2025 alleen nog maar toegankelijk is voor duurzaam vervoer?” Eerst schoot hij in de verontwaardiging, maar uiteindelijk valt het kwartje wel, hoor. Voelt hij zich juist geholpen, anders had hij geld besteed aan een busje waarmee hij straks de stad niet in kan.’
Heb je nooit eens last van gevoelens van machteloosheid? Duurzaam leven helpt niet per se tegen somberte. ‘Dat machteloze herken ik enorm. Dat kan ook een gevoel zijn. Maar daar bereik je niet veel mee. Boos zijn of jezelf pijnigen brengt je niet verder. Ik kijk liever naar de oplossing dan naar het probleem. Ik heb geleerd m’n energie te richten op dingen die ik wel kan doen, zoals Stephen Covey, een Amerikaanse organisatiedeskundige, aanraadt in zijn boek in The Circle of Influence.’
Welke vaardigheden heb je kunnen inzetten bij de strijd tegen klimaatverandering? ‘Ik heb me als coach verder kunnen ontwikkelen. Durfde ik eerder niet een gesprek over niet-duurzaam gedrag aan te gaan, nu durf ik dat wel. Ik vraag bijvoorbeeld: ‘Wat drijft jou, zijn er alternatieven voor de keuzes die je maakt?’ Zulke vragen zetten de meeste mensen aan het denken. ‘Zo verklein ik niet alleen mijn voetafdruk, maar vergroot ik ook mijn handafdruk. Ik ben een schakel in de transitie, ik kan mensen verbinden en in actie brengen. Het bieden van een handelingsperspectief geeft energie. Daardoor haken mensen aan, en daar bloei ook ik van op. Ik word dus blij van de methodiek achter de KlimaatGesprekken, ben daarin ook erg bekrachtigd door Manu. ‘Ik lees trouwens ook veel positief nieuws, denk maar aan het voedselakkoord, het grondstoffenakkoord en het energieakkoord. We hebben nu een klimaatminister en die draait de gaskraan dicht. Over vijf jaar lees je geen deprimerende stukken meer over de misstappen van Shell. ‘Ik zie een grote omslag, er is geen weg terug. Zeker niet voor mij als moeder. Stel dat mijn kind later zegt: ‘jullie wisten al van klimaatverandering, wat heb jij gedaan?’ Dan wil ik kunnen antwoorden dat ik iets gedaan heb. Ik weet niet of dat genoeg is, maar ik heb wel wat gedaan. Ik doe wat ik kan.’
EHBKV is het enige boek over klimaatverandering waar je blij van wordt! Wil je graag blij worden van klimaatverandering? Bestel het boek Eerste Hulp Bij KlimaatVerandering dan hier.
