“Ik dacht steeds: Ja! Ja! Ja!”
Op 19 januari 2021 bestaat KlimaatGesprekken officieel precies vijf jaar. Daar zijn we natuurlijk hartstikke trots op! Om dat te vieren, publiceren we tijdens ons lustrumjaar een reeks vraaggesprekken. Met mensen die zich voor ons hebben ingezet en/of zich door KG hebben laten inspireren. Te beginnen bij het begin: oprichter Manu Busschots.
Wat was jouw persoonlijke climate wake up call?
“Het zien van An Inconvenient Truth van Al Gore. Ik weet zelfs nog precies op welk punt van de film ik dacht: ‘Oeps. Dit kan niet waar zijn.’ Gore legt uit hoe het noordpoolijs smelt en dat daarbij het witte ijs, dat 90 procent van de warmte van de zon reflecteert, verdwijnt. Daarvoor in de plaats komt het donkere water, dat juist 90 procent van de zonnewarmte opneemt. Dat raakte me enorm. Dan zie je dat er bepaalde kantelpunten zijn waar we écht nooit willen belanden. Vanaf dat moment stond het klimaat voor mij met stip op 1.”
Hoe kon je vorm geven aan dat gevoel?
“Dat was een zoektocht. Ik wist: ik kan geen zonnepanelen ontwikkelen, ik heb geen zakken met geld en de politieke arena past niet bij me. Ik was nog niet officieel coach, maar zat al wel in de richting van ‘werken met mensen’. Twee jaar vóór KlimaatGesprekken ben ik begonnen met Climate Coaching: collega-coaches wilden wel tijd vrij maken om organisaties vrijwillig te coachen bij verduurzaming. Maar groene start-ups hadden het blijkbaar te druk met groeien. En de grote milieuorganisaties waren al voorzien door de grotere trainingsbureaus. Dat plan liep vast.”
Hoe kwam je uiteindelijk in aanraking met Carbon Conversations?
Door het boek van Per Espen Stoknes: What We Think About When We Try Not To Think About Global Warming. Voor mij als socioloog was dat één groot feest van herkenning. Welke weerstanden spelen er? Wat is er nodig om tot actie te komen? Tijdens het lezen dacht ik steeds: “Ja! Ja! Ja!” Ergens staat één alinea over Carbon Conversations. Binnen een uur zat ik op internet en merkte ik: dit is helemaal in mijn straatje. Ik mailde meteen: “Bestaat dit al in Nederland en zo niet, hoe haal ik het hierheen?”
Het antwoord op de eerste vraag weten we. Maar toen? Hoe start je een sociale beweging?
“Om te beginnen heb ik het materiaal van Carbon Conversations besteld en bestudeerd. Ik voerde Skype-gesprekken met Ro en Andy (Rosemary Randall en Andy Brown, de grondleggers van Carbon Conversations, red.) om ze het hemd van het lijf te vragen. En Astrid, die in Engeland CC-facilitator was geweest en weer was teruggekeerd naar Nederland, was het eerste jaar een goede adviseur. In mijn eigen netwerk heb ik mensen benaderd voor een pilotreeks. Ik had al snel een groepje van zes mensen bij elkaar. Mijn vrouw Usha grapte daar wel eens over: ‘In de kerstvakantie had Manu een boek gelezen, in maart zaten er allemaal vreemde mensen in mijn woonkamer.’”
Deelde Usha jouw enthousiasme?
“Jazeker. Maar eigenlijk paste KlimaatGesprekken helemaal niet in onze drukke levens. Zij werd pas later actief, toen onze eerste penningmeester, Damy, moest stoppen.”
Kreeg je al snel meer mensen mee?
“Ja, dat ging best voortvarend. Eerst heb ik Andrea gevraagd om voorzitter te worden. Ik wist: ik moet nog iemand hebben die bereid is de kar te trekken, en die de rol van manager op zich wil nemen. Ik ben zelf toch meer een coach en ondernemer. Samen zijn we gaan kijken met wie we nog meer verder wilden bouwen. Bianca kende ik via een traineeship voor mijn eerste baan. Zij werkte bij de Rabobank en ze had me al eens verteld dat ze naar zingeving zocht in haar werk. Tot op de dag van vandaag doet Bianca nog steeds ontzettend veel voor KG. Ook Anneke stapte in de eerste zes maanden in. Zij zag onze oproep en we hadden al snel door: dit is een kanjer. Superfanatiek en -actief. Wat ons betreft een match made in heaven. Met Damy als penningmeester was ons clubje compleet. Dat was in de zomer van 2016. We waren klaar om er iets van te gaan maken.”
Is dat ongeveer gelukt zoals je het destijds voor ogen had?
“Niet alles ging natuurlijk van een leien dakje. In het eerste jaar hadden we een crowdfundingsactie opgezet om een CC-trainer uit Engeland te halen. Dat ging met piepen en kraken. In het voorjaar van 2017 kwam Rebecca over uit de UK. Zij verzorgde een verdiepingstraining in de klimaatpsychologie voor de eerste twee groepen coaches. Deze groep had bij ons toen al een zelfontwikkelde introductietraining doorlopen, maar die psychologische kant, daar waren we tot dat moment nog onvoldoende in thuis. Na het eerste jaar, waarin zestien deelnemers de workshopreeks hadden gevolgd, formuleerde we onze doelstelling: voor 2025 hebben 1 miljoen Nederlanders onze methode ervaren.”
Is dat, met meer dan 1000 deelnemers tot nu toe, nog realistisch?
“Niet letterlijk, misschien. Maar door alle media-aandacht hebben we die miljoen inmiddels wél bereikt. Nu al. De meeste grote media hebben ons weten te vinden. Dat vond ik echt verrassend. In 2017 was de stilte rondom klimaat nog oorverdovend. Ik weet het nog: in alle verkiezingsdebatten ging het er hooguit drie minuten over. Wij wilden het klimaat op de kaart zetten, vanuit een praktisch én psychologisch perspectief – ik denk dat KG een echte aanjager is geweest op dat vlak.”
Waar maak je dat uit op?
“Wij waren de eerste partij die het woord ‘klimaattransitie’ gebruikten. Die term hoor je nu steeds vaker. En andere milieuorganisaties, zoals Greenpeace en Milieudefensie, zijn een andere toon gaan aanslaan en leren hun vrijwilligers klimaatgesprekken te voeren, bijvoorbeeld. Onze kracht zit er voor een belangrijk deel in dat we werken met mensen die zelf uitgebreide netwerken hebben. Zo verspreiden ideeën zich.”
En net toen het aantal workshopsreeksen en het aantal organisaties dat een beroep deed op de diensten van KlimaatGesprekken BV flink begon te groeien, kwam corona. Welke impact heeft dit volgens jou op KG?
“Dat voelt dubbel. Enerzijds is het nu allemaal een stuk taaier en zou je – chargerend- kunnen zeggen dat de lol er een beetje vanaf is nu we elkaar niet live kunnen ontmoeten en vooral online reeksen moeten aanbieden. Anderzijds vind ik het hartverwarmend dat er online zo ontzettend veel gedaan wordt door onze coaches en andere vrijwilligers. Ik ben er heel trots op dat we niet omvallen bij het eerste vlaagje tegenwind. Door corona hebben we er eigenlijk een mogelijkheid bij gekregen om elkaar te inspireren: vanuit je luie stoel. Ons online aanbod is erbij gekomen en willen we hoe dan ook blijven aanbieden en versterken. Met alle respect en compassie naar de slachtoffers: corona is een bump on the road. De cartoon met de drie golven laat dat mooi zien. Het is dus superbelangrijk en bemoedigend dat ons werk zoveel mogelijk door is blijven gaan.”
Wanneer we straks, als alle beperkingen zijn opgeheven, flink gaan groeien, hoe houden we het dan werkbaar als vrijwilligersorganisatie? We lopen er nu vaak al tegenaan dat we handen tekort komen.
“We zijn geen start-up meer. We zitten in de eindfase van de scale-up, maar we zijn nog niet goed toegerust voor verdere groei. Maar ik denk dat wat wij doen zwaar gefinancierd en gefaciliteerd gaat worden. Begin jaren negentig kregen de zogenoemde ecoteams miljoenensubsidies van het rijk. Misschien is het niet specifiek KlimaatGesprekken die dergelijke subsidies krijgt, maar een andere partij. Dat maakt niet uit, als er uiteindelijk maar in elke gemeente klimaatcoaches of transitiecoaches rondlopen waar iedereen bij terecht kan. Zoals je naar de huisarts gaat voor gezondheidsklachten. Ik zie de tijdgeest in die richting verschuiven.”
Welke invloed heeft KlimaatGesprekken op jouw privéleven?
“Een prominente rol. We vliegen niet meer, we eten nauwelijks vlees meer, we gaan met de kinderen naar klimaatdemonstraties, klimaat is een gesprekonderwerp tijdens het eten… Ook in mijn eigen coachpraktijk ga ik steeds meer doen met het klimaat. Want ja, dat is mijn eigenlijke werk natuurlijk. Maar daarin bied ik dus wel vaker coaching van klimaatworstelingen aan en de deep changemaker circles voor wie echt meer impact wil maken. ”
Hoe zie je de komende vijf jaar van KlimaatGesprekken voor je?
Het bestuur zal daarin leidend zijn. Ik vind het fijn om te zien hoe de bestuursleden steeds een open gesprek voeren over hoe we samen de komende vijf jaar willen zien. Maar als je het mij vraagt, als oprichter én vanuit de tijdgeest als socioloog, dan zie ik dat we verder groeien vanuit de eerste fase (‘Laten we het erover hebben’) via de tweede fase (‘Laten we er wat aan doen’), in de richting van een volgende fase. Hierin spelen we steeds meer een verbindende en depolariserende rol. We gaan ervoor zorgen dat mensen zich betrokken blijven voelen bij klimaatverandering. Ook nu de enorme impact voelbaar wordt. Die verschuivende insteek gaat ook zichtbaar worden in ons aanbod.”
Heb je nog een oproep voor de vrijwilligers en andere vrienden van KlimaatGesprekken?
“Hou het inspirerend voor jezelf. Het doet je goed om je eigen draai te vinden en je balans te bewaken. Zelf dééd ik dingen gewoon, omdat ik in de doelstelling geloof en het heel plezierig vond om te doen. Wat dat betreft is Klimaatgesprekken voor mij een hobby die uit de hand liep.”