“Alles wat we zeggen in de voorstelling is waar”, bezweren Cor Burger en Robbert Koekoek. “Als je er een gat in kan schieten, valt ook de boodschap weg.” Omdat de feiten moesten kloppen, lazen ze zich uitgebreid in en spraken ze met wetenschappers, waaronder Margot Ribberink. En laat Margot nou net betrokken zijn bij KlimaatGesprekken… Zo belandden Cor en Robbert in onze workshopreeks. “Vooral de klimaatpsychologie vonden we heel waardevol.”
Lachen om het klimaat slaat nergens op, zeiden jullie dit najaar in Trouw. Toch valt er een hoop te lachen in jullie voorstelling. Is dat de enige manier om een zware boodschap te brengen zonder dat de zaal leegloopt, denken jullie?
Cor: “Daar waren we in het begin wel bang voor. Een van onze eerste try-outs speelden we voor loonwerkers in het oosten van het land. Toen hebben we het publiek vooraf uitgenodigd: ‘Als u straks boos weg wilt lopen, zeg daar dan even iets bij als “Dit is niet waar”, dan weten we wat er gebeurt.’ Maar dat gebeurde niet. Bij latere voorstellingen ook niet.”
Robbert: “We zijn er dan ook niet op uit om te choqueren of mensen te beledigen. We hopen gewoon dat we, vanuit dat wat wij het beste kunnen, namelijk theatermaken, mensen kunnen bereiken. In de gesprekken die we ter voorbereiding met verschillende wetenschappers voerden, hoorden we regelmatig: ‘We wachten op een andere toon in het klimaatdebat.’ Wij doen ons best daar een bijdrage aan te leveren.”
Jullie beginnen de voorstelling met het lied ‘Als’. Dat is een heftige binnenkomer. Doen jullie dat bewust?
Cor: “Ja, daarmee gaan we er met gestrekt been in. We willen wel duidelijk maken dat er iets op het spel staat. Maar de teksten worden geleidelijk hoopvoller. Aan het einde nodigen we mensen nadrukkelijk uit om met elkaar in gesprek te gaan over de klimaatcrisis.”
Mooi bruggetje. Wat hebben jullie opgestoken over klimaatgesprekken in onze workshopreeks?
Robbert: “Ik vond het een eye opener dat je mensen niet moet aanvallen op hun keuzes, zoals vliegvakanties, maar dat je beter een verhaal kunt vertellen waarin je een alternatief schetst.”
Cor: “Ik had boeken gelezen over klimaatcommunicatie en -psychologie, ik dacht dat ik het allemaal wel wist. Maar in de praktijk trap ik binnen twee tellen weer in de feitenvalkuil. Mensen willen ook gewoon een goed verhaal, zeker als je op het toneel staat.”
In hoeverre heeft de workshopreeks invloed gehad op jullie teksten?
Cor: “Mijn teksten groeien cyclisch en organisch. De workshopreeks leerde me dat feiten alleen niet overtuigen en dat iedereen een ander verhaal nodig heeft om geraakt te worden. Elk liedje in onze voorstelling vertelt een ander verhaal om hetzelfde duidelijk te maken: dat het klimaat naar de klote gaat zoals we nu bezig zijn. Dat vertellen we nu eens recht-voor-z’n-raap, dan weer ingetogen of gevoelig; soms serieus, soms lollig. Zo hoop je bij zo veel mogelijk mensen een snaar te raken.”
Robbert: “Wat we ook in de workshopreeks hebben opgepikt is dat het belangrijk is om te beseffen dat het niet allemaal onze eigen schuld is; de fouten zitten in het systeem waarin we leven. Nog een reden om niet verwijtend te zijn.”
Cor: “Dat vónden we al, maar dat kwam tijdens de workshopreeks steeds terug, dus dat hebben we wel bewuster toegepast.”
Jullie spelen nu al een paar maanden ‘Buiten de lijntjes’. Hoe wordt de voorstelling ontvangen?
Cor: “Het loopt zoals gehoopt. We hebben mooie zaalbezettingen en na afloop zijn we benaderbaar in de foyer. We merken dat we nu veel meer inhoudelijke gesprekken hebben dan eerst. In plaats van dat we complimenten krijgen over de voorstelling, gaat het vaak over wat mensen zelf doen om hun voetafdruk te verkleinen, over hun angst, over hun zorgen. En om de zoveel tijd komt er iemand langs (vaak een man) die stelt dat het allemaal vanzelf wel goed zal komen, door een technische oplossing die ‘eraan zit te komen’.”
Robbert: “Of iemand komt feiten delen. Na één van onze eerste voorstellingen kwam er een meteoroloog naar ons toe die zei: ‘Jullie hebben over twintig meter zeespiegelstijging. Maak daar maar zestig van.’ Dat hebben we toen veranderd.”
Jullie spelen ook op middelbare scholen. Passen jullie de voorstelling dan aan?
Cor: “Voor scholen hebben we een heel dagprogramma. Er komt een kok die samen met de leerlingen gaat koken met insecten; een fietsenmaker vertelt over de R-ladder; ze gaan aan de slag met kleding en met de plastic soep.”
Robbert: “We spelen al jaren op scholen, maar met dit thema voelt dat wel extra urgent. Als íemand te maken krijgt met klimaatverandering, dan zijn het wel jongeren.”
Landt de boodschap bij hen een beetje?
Cor: “Dat weet je nooit zeker. Maar het viel ons wel op dat veel leerlingen er niet veel van afweten…”
Cor, jij bent in aanloop naar de voorstelling gaan kijken bij Extinction Rebellion en je sloot je vervolgens bij hen aan. Welke snaar raakte deze organisatie?
“Eerst was ik gewoon op zoek naar het verhaal achter activisme: wat beweegt hen? Toen ik zag hoe ze te werk gaan, ben ik blijven hangen. XR is geweldloos, maar doet geen concessies en laat zien dat het menens is. Ik wil later niet tegen mijn kinderen hoeven zeggen: ‘Papa dacht dat liedjes zingen wel genoeg was’.”
Meer lezen over Piepschuim, of benieuwd naar hun voorstelling? Kijk op www.piepschuim.com