In 2023 organiseerde Lies Huitema een workshopreeks KlimaatGesprekken voor studenten en medewerkers van Hogeschool Van Hall Larenstein, vestiging Velp. Aan de hogeschool, die ook een vestiging in Leeuwarden heeft, studeren zo’n 5000 studenten. Lies is als docent Youth & Sustainability aan de opleiding Management van de Leefomgeving één van de circa 700 medewerkers.
Een ontmoeting op Springtij
“Toen ik tijdens het festival Springtij hoorde over de samenwerking tussen KlimaatGesprekken en de Hogeschool van Amsterdam, vroeg ik me af: zou dat ook iets zijn voor Hogeschool Van Hall Larenstein (VHL), waar ik werk? Ik polste de coördinator van onze Student Training Academy, onze broedplaats van aanvullende cursussen en trainingen, en toevallig bleek zij met dezelfde gedachte rond te lopen. Toen vervolgens uit een peiling bleek dat er onder onze studenten, die zorgen hebben over het klimaat en meer willen doen, interesse was voor de workshopreeks, hebben we KlimaatGesprekken benaderd. Met de Hogeschool spraken we af dat we de reeks als een soort pilot zouden aanbieden, zo kregen we de handen eigenlijk vrij gemakkelijk op elkaar.”
Een gemengde groep van studenten en medewerkers: een schot in de roos
“In het voorjaar van 2023 trapten we met een gemengde groep van studenten en medewerkers de workshopreeks af. Die mix bleek een schot in de roos! Studenten merkten dat hun zorgen door docenten herkend werden en docenten voelden ook dat zij er niet alleen in stonden.
Gelijkgestemden
Het was voor de medewerkers in de deelnemersgroep aan het begin nog wat onwennig om de verhouding docent/onderzoeker-student los te laten en meer van zichzelf te laten zien. Het ijs werd gebroken toen we bespraken hoe je je persoonlijk verhoudt tot het klimaatprobleem en welke emoties het bij je oproept. Hierdoor verdween het gevoel van verschillende functies in de groepen en voelde het als een groep van gelijkgestemden.
Door het persoonlijke ontstond verbinding
Tijdens elke workshop was er de ruimte om het gesprek met elkaar aan te gaan en uiteindelijk was dat waar de groep iedere keer het meest naar uitkeek: de interactie in kleinere groepen, waarin studenten en docenten samen reflectie-opdrachten deden en oefenden met de vuistregels voor goede klimaatgesprekken. Daarin leerden ze om het bij jezelf te houden: wat kun jíj doen, wat zijn jóuw mogelijkheden, en in het gesprek aandachtig en open naar de ander te luisteren: welke waarden zitten achter je motivatie, je ambivalentie, je weerstand? Juist door dat persoonlijke ontstond verbinding.”
“Het is heel fijn om even je rol als docent los te laten en met studenten op gelijke voet te kunnen praten over dingen die je als persoon belangrijk vindt. In de reeks ga je samen op zoek naar hoe je omgaat met klimaatissues.” (een deelnemende docent)
Het gesprek aangaan en aanwezig zijn, ook met collega’s en medestudenten
“In dezelfde tijd dat de workshopreeks liep, vonden er protesten plaats van de Climate Justice Committee, onderdeel van de mondiale beweging End Fossil Occupy, tegen de fossiele partnerschappen van de Hogeschool. De actiegroep bezette meermalen de aula van de school, wat leidde tot spanning tussen studenten, medewerkers en directie die wel of niet achter de actie stonden. De verbondenheid van de groep sijpelde toen echt door naar buiten. Studenten en medewerkers waren regelmatig in de aula om de bezettende studenten een luisterend oor te bieden, om ze te laten weten dat ze gezien werden en met hen aanwezig te zijn. Ook gingen medewerkers het gesprek aan met hun collega’s en met het bestuur. Ze merkten dat ze door de workshopreeks de tools daarvoor hadden. Empathisch luisteren, de weerstand van beide kanten begrijpen…
Aan het denken gezet
Hoewel tijdens de workshops vooral de gespreksoefeningen aansloegen, werd de groep ook aan het denken gezet door de feitelijke thema’s (wonen, voeding, reizen en consumeren) die voorbijkwamen. De een verdiepte zich in onze digitale voetafdruk, de ander probeerde samen met huisgenoten nieuwe vega(n) producten uit, weer een ander ging met haar partner in gesprek over vliegvrije vakanties. Door die zoektocht met elkaar te delen ontdekten ze op hoe veel vlakken je iets kunt doen.
Een breder gesprek
Die structuur van elke workshop een ander thema bood houvast en werkte goed. En het werkt nog door. Laatst had ik het met een collega over ChatGTP, dat ook veel energie kost. Welke keuzes willen we daarin maken? De zoektocht naar de digitale voetafdruk die bij één deelnemer is begonnen, is een breder gesprek geworden dat we nu ook makkelijker aangaan met collega’s die niet hebben meegedaan.”
Het ritme geeft verdieping: je bouwt als groep wat op
“De doorlooptijd van eens in de twee weken een workshop gaf extra verdieping. Je bouwt in de loop van de weken als groep een relatie op, je voelt je door elkaar gesteund. Tegelijkertijd was het van tevoren een drempel. Sommige studenten dachten dat het een eenmalige workshop was, of dat ze vrijblijvend een of meerdere keren konden komen. Grappig genoeg waren ze na de eerste keer zo enthousiast dat ze zeiden: ‘Ik ga kijken of ik de volgende keer ook kan’, en graag tijd vrijmaakten voor de andere vijf workshops.
“Door het volgen van de workshopreeks ben ik bewuster bezig met het maken van duurzame keuzes in mijn dagelijks leven, en heb ik geleerd hoe ik anderen inspireer om hetzelfde te doen. Ik sta steviger in mijn schoenen om het gesprek rondom klimaat aan te gaan met anderen, en neem deze kennis mee om onze wereld een stukje groener te maken.” (een deelnemende student)
KlimaatGesprekken als keuzevak?
We zijn bij VHL de stap aan het maken naar transitiegericht onderwijs, waarbij we opleidingsoverstijgend, interdisciplinair onderwijs aanbieden. Daarin staan onder meer de Inner Development Goals centraal. We werken eraan om KlimaatGesprekken als keuzevak een mooie plek in het curriculum te geven. Daarnaast hopen we de workshopreeks aan gemengde groepen te kunnen blijven geven. De combinatie van studenten en medewerkers/docenten was wel echt het succes van deze groep.”
Foto’s: boven – Marjolein Vinkenoog, onder – Lies Huitema