Elisah Pals, initiatiefneemster van Zero Waste Nederland, werd in amper drie jaar tijd een begrip in de groene bubbel. Ze is klimaatburgemeester van Breda en stond (net als Klimaatgesprekken 😉) de afgelopen twee jaar in de Duurzame 100 van Trouw. Ze werd vooral bekend om haar onvermoeibare inzet voor het terugdringen van afval en verspilling, door talloze tips te delen en ludieke acties te organiseren.
Dit najaar volgde Elisah onze klimaatcoachtraining, vooral om inspiratie op te doen voor haar omgang met de vele vrijwilligers die zich bij Zero Waste Nederland hebben aangesloten. We zijn nieuwsgierig hoe dat zo kwam.
In een eerder interview las ik dat je Zero Waste Nederland niet bent begonnen vanwege het afvalprobleem of een zoektocht naar een circulaire samenleving. Klopt dat?
“Dat klopt. Ik wilde gezonder gaan eten. Daarom ging ik vaker naar de markt en de tuin van mijn vader. Later ben ik deels ook mijn eigen groenten gaan verbouwen. Toen merkte ik wat een enorme berg afval dat eigenlijk scheelt! Veel mensen komen trouwens via een andere weg uit bij afvalpreventie. Vanuit consuminderen of minimaliseren, bijvoorbeeld, of doordat ze zwerfafval rapen.”
Hoe kwam jij erbij om Zero Waste Nederland op te richten?
“In veel landen om ons heen waren al zero waste bewegingen en het viel me op dat dat in Nederland nog niet zo was. Dat vond ik heel gek. Eerst overwoog ik Zero Waste Breda op te richten, dat leek me beter behapbaar. Maar toen dacht ik: als ik niet voor een landelijke beweging ga, wie dan wel? Dus heb ik Zero Waste Nederland opgericht, in 2018.”
Hoe heb je het voor elkaar gekregen om als eenpitter zo snel een echte burgerbeweging neer te zetten?
“Op Facebook begon ik met het delen van praktische tips. Daar had ik al snel een kleine duizend volgers. In 2018 organiseerde ik met een clubje daarvan twee grote Plastic Attacks, een initiatief uit de zero waste wereld. Dan ga je met een groep boodschappen doen en laat je je plastic verpakkingen achter in de supermarkt, als signaal. Die acties zijn leuk gefilmd en die filmpjes werden goed opgepikt, onder andere door 1MillionWomen. De NOS en het Jeugdjournaal besteedden aandacht aan de actie. Het filmpje werd heel veel geliket en gedeeld, dan gaat het hard. Ook onze raamstickeractie werd snel opgepakt. Winkeliers kunnen met een sticker op hun raam aangeven dat klanten hun eigen verpakking mee mogen nemen. Die boodschap plakt nu op meer dan 7000 plekken in Nederland.”
Hoe groot is je actieve achterban ongeveer?
“Er zijn nu 72 lokale communities. Die zijn ontstaan doordat ik bijvoorbeeld uit Groningen een paar mails kreeg van mensen die raamstickers wilden aanvragen. Die mensen heb ik aan elkaar gekoppeld en zo ontstond er een lokale groep. Ook op andere plaatsen gebeurde dat. De beheerder van Zero Waste Apeldoorn, Tiphaine, coacht nu de nieuwe communities. Voor de wandeltours die we sinds vorig jaar doen, hebben we inmiddels ongeveer honderd gidsen. Zero Waste is een burgerbeweging geworden met wisselende vrijwilligers die zich spontaan aanmelden. En er is een vaste kern die me helpt met de website en de socials.”
Heb je een dagtaak aan Zero Waste Nederland?
“Bijna wel ja. Ik zoek zo veel mogelijk de media op en deel ook kleine acties. Ik wil onze boodschap echt naar de mensen toe brengen. Mijn doel is om kritische massa te creëren om de norm te veranderen. Want uiteindelijk gaat het me niet om een het creëren van een niche van mensen die perfect leven zonder afval, maar om een vergaande systeemverandering: een duurzaam alternatief voor de wegwerpmaatschappij.”
Tijdens de klimaatcoachtraining stelden we de vraag: wat brengt het je om je in te zetten voor maatschappelijke verandering? Jij zei toen: “Mijn publieke imago is heel anders dan wie ik echt ben”. Dat vond ik opmerkelijk.
“Hahaha, zei ik dat? Dat weet ik niet meer, maar ik kan het wel plaatsen, hoor. Ik heb door Zero Waste veel talenten kunnen en moeten ontwikkelen. Leren presenteren, bijvoorbeeld. Op de basisschool sliep ik weken niet als ik een spreekbeurt moest houden; nu geniet ik ervan om voor een groep te staan. Me inzetten voor het klimaat heeft me dus geholpen dingen in mezelf te ontwikkelen die me niet van nature goed afgaan. Het maakt me een rijker mens.”
Dacht je nooit: waar ben ik aan begonnen?
“Dat heb ik nog steeds. Dan vraag ik me af of de beweging niet harder groeit dan ik kan bijbenen. Of ik de groei van de beweging daardoor niet tegenhoud. Of ik niet zakelijker moet zijn, of de website niet interactiever moet…”
Je lijkt ons wel! Heb je geen tip voor ons?
“Oef, nou… besteed veel aandacht aan je vrijwilligers én aan social media. Je hebt ze allebei hard nodig om je beweging te laten groeien en een stabiele achterban te houden.”
Hoe kwam je eigenlijk bij KlimaatGesprekken terecht?
“Ik volgde The Social Reporter en de blog van Mascha Bongenaar. Zij postten over KG. De insteek vanuit de positieve psychologie sprak me erg aan. Ik heb zelf ook psychologie gestudeerd.”
Waarom koos je ervoor om de coachtraining te volgen?
“Vanwege de praktische technieken die jullie inzetten, de werkvormen. Op de derde dag van de training kon ik al vertellen hoe ik een paar KG-werkvormen had toegepast tijdens een lunch met vrijwilligers. Mensen in duo’s een vraag laten bespreken, bijvoorbeeld. En ze vragen om een voorwerp mee te nemen om zichzelf voor te stellen. En nog een andere oefening. Zonder die werkvormen was het gewoon gezellig geweest; nu gaven mensen aan dat ze het een enorm inspirerende bijeenkomst hadden gevonden. Voor mij is die training dus 100 procent geslaagd. Ik ben zeker van plan om vaker werkvormen in te zetten. En ik ga jullie klimaatklappers nog eens nalopen. Want ik kan vast ook nog wel meer doen in mijn eigen leven. Dat is het mooie, KlimaatGesprekken is niet zomaar praten, het leidt tot ‘doen’!”