Charlotte Bax (Digihobbit) schreef speciaal voor KlimaatGesprekken een artikel om je te helpen om bewustere digitale keuzes te maken. Het complete artikel, met een gedetailleerde lijst tips voor privé en zakelijk gebruik van digitale middelen, kun je binnenkort hier lezen. Hieronder lees je de samenvatting die we hebben opgenomen in ons cursusboek Morgen begint nu.
We leven in een digitaal tijdperk. Het internet, de cloud, streaming, videovergaderen, social media – ze zijn allemaal niet meer weg te denken uit ons leven. Deze nieuwe technologieën hebben ons een hoop moois gebracht. En op het eerste gezicht lijkt het misschien heel duurzaam: parkeer al je documenten in de cloud, dan hoef je minder te printen. Maar zoals altijd ligt dat veel genuanceerder. Deze paragraaf helpt je om ook op digitaal gebied meer bewuste keuzes te gaan maken.
Achter ons internet ligt een enorme wereldwijde fysieke infrastructuur, die natuurlijk ook energie verbruikt. Maar omdat die zo onzichtbaar is, is dat vaak moeilijk voor te stellen. Mooie, fluffy woorden als ‘cloud’ en ‘web’ helpen niet mee om je daar een goede voorstelling van te maken.
Al die apparaten waaruit die fysieke infrastructuur bestaat, van jouw thuiswifi tot en met de datacenters, staan 24/7 aan. Deze infrastructuur verbruikt dus ook energie als deze niet gebruikt wordt. Door de enorme complexiteit en de razendsnelle ontwikkelingen is het moeilijk om het energieverbruik van het internet in te schatten. Afhankelijk van wat je precies wel en niet meerekent, was de energieconsumptie van ICT in 2023 wereldwijd zo’n 7 procent. Om dat in perspectief te plaatsen: de luchtvaart is verantwoordelijk voor 2 tot 4 procent.
Dat enorme energieverbruik groeit ook nog eens in een razend tempo. Sinds 2019 is het energiegebruik van Google’s datacenters bijvoorbeeld met 48 procent toegenomen door alle rekenkracht die nodig is voor AI (Artificial Intelligence). Daarnaast hebben datacenters ook een fikse milieu-impact door water- en landgebruik.
Kunstmatige intelligentie en cryptovaluta
Tech-optimisten claimen graag dat AI de klimaatcrisis kan oplossen. Maar op de manier waarop AI nu wordt gebruikt, is dat zeer onrealistisch. AI verbruikt ongeëvenaard veel energie. Het ingeven van één enkele prompt kost zo’n 1000 keer meer energie dan een reguliere zoekopdracht. Tot nu toe vergt het gebruik zelf minder stroom dan de ‘training’ van het model. Dit kost per trainingssessie ongeveer evenveel energie als een kleine stad verbruikt. Zo’n model moet periodiek bijgetraind worden, met nieuwe, recente data. Door het massale gebruik van generatieve AI kan de energievraag van het gebruik die van de training uiteindelijk gaan overstijgen.
Nog een minder aangename kant van AI: de mensen die de content labelen om te kunnen gebruiken voor training van generatieve AI modellen, krijgen daarmee soms behoorlijk traumatische content te zien. Verder is het niet duidelijk in hoeverre door gebruikers ingevoerde, privacygevoelige data terechtkomen in de AI-modellen.
Ook cryptotransacties vergen heel veel energie. Dit komt vooral doordat deze transacties gedaan worden op basis van blockchain. Dat is een complex proces waaraan grote partijen met enorme datacenters vol servers dag en nacht rekenen, op zoek naar winstgevende kansen.
Kort en goed: wanneer je iets wilt doen om je digitale voetafdruk te verkleinen, dan sla je de allergrootste slag door simpelweg geen AI te gebruiken wanneer het niet strikt noodzakelijk is, en je niet in te laten met cryptovaluta.
Social media
Een digitaal dieet is waarschijnlijk minder makkelijk vol te houden waar het gaat om sociale media. Voor veel mensen zijn deze platforms dé manier om in contact te blijven met vrienden en familie. Voor (kleine) ondernemers vormen ze vaak een belangrijk communicatiekanaal om connecties te leggen en klanten aan te trekken.
Op het oog lijken sociale media heel onschuldig, maar het verdienmodel is een stuk minder sociaal: alles is erop ingericht om jou zo lang mogelijk aan je scherm gekluisterd te houden, zodat ze jou zo veel mogelijk advertenties kunnen tonen. En ook deze platforms vreten energie. Ten eerste moeten al die data die wij als gebruikers uploaden worden bewaard. Ook al kost het bewaren van data zelf geen energie, al die hardware moet wel geproduceerd worden.
Daarnaast creëren social media bedrijven een schaduwprofiel van alles wat je doet: je clicks, je likes, je commentaren, de hashtags die je veel gebruikt, hoe lang je ergens naar kijkt, enzovoort. Dit schaduwprofiel wordt doorverkocht aan adverteerders. Vervolgens zijn er constant grote datacenters aan het rekenen, om op basis van een algoritme te bepalen welke posts en advertenties iedere social media gebruiker in welke volgorde te zien krijgt. Nog afgezien van allerlei ethische vraagstukken die hierbij een rol spelen, vreet dit dus ook een hoop energie.
Als gewone gebruiker, en nog meer als ondernemer, sta je dus voor een enorm dilemma: aan de ene kant voel je misschien aan dat je niet wilt bijdragen aan deze grote, onethisch werkende geldmachine, waar vooral miljardairs als Mark Zuckerberg en Elon Musk van profiteren. Aan de andere kant zijn sociale media voor veel kleine ondernemers in deze moderne tijd een onmisbare schakel om klanten aan te trekken.
Kort door de bocht
Hoeveel energie verbruiken verschillende online activiteiten?
Valt op zich wel mee: e-mailtje verzenden, website bezoeken, internetbankieren, chatberichten sturen
Behoorlijk wat: video streamen, doomscrollen op social media, gamen, audio streamen, videobellen, zoekopdrachten zonder AI resultaten, smart apparaten*
Belachelijk veel: AI, crypto
*Een stemcommando als “Alexa doe het licht uit” kost veel energie, omdat het eerst naar een datacenter in (doorgaans) Amerika wordt gestuurd, waar dat op basis van een algoritme wordt geïnterpreteerd en omgezet naar iets waar een computer wat mee kan, dat wordt dat weer terug gestuurd, en dan pas kan dat signaal worden doorgegeven aan het systeem dat jouw licht uit doet.
Charlotte Bax is gespecialiseerd in duurzaam webdesign, bouwt websites met minder CO2-uitstoot per paginabezoek en geeft, zowel op haar site als tijdens lezingen en workshops, advies waarmee je zelf aan de slag kunt. Op haar website digihobbit.nl vind je haar complete aanbod, inclusief – aanrader! – een gratis digitale detox-challenge waarmee je in tien dagen je online voetafdruk verkleint.